Vệ sinh lưới in cũng là một khâu rất quan trọng trong quá trình tự học in lụa, ở đây mình chia làm 3 loại đối với lưới chưa qua sử dụng, qua sử dụng, và giữa các ca thay màu. Bạn có thể tham khảo và chọn cho mình cách làm tốt nhất.
1. Đối với lưới chưa qua sử dụng:
Trước khi chụp bản, phải tẩy rửa sạch sẽ bản lưới in. Đây là công việc không thể thiếu, vì những nguyên nhân sau:
- Trước khi chế tạo và căng lưới, lưới in lụa đã dính một số hóa chất có dầu mỡ hay các chất bám bẩn khác (như bụi, mồ hôi …).
- Khi vận chuyển hay xếp kho, có rất nhiều nhân tố bám bẩn lên nguyên liệu làm lưới.
Nếu không tẩy rửa sạch lưới, việc phơi lên lưới sẽ kém hiệu quả. Phương pháp tẩy rửa cũng không kém phần quan trọng và phụ thuộc vào loại vật liệu làm lưới in lụa.
a. Cách làm nhanh nhất và tốt nhất
Nếu bạn muốn nhanh gọn đúng tiêu chuẩn quốc tế thì nên tới những đơn vị cung cấp vật tư in lụa mua các dung dịch chuyên dụng như Mesh cleaner, Magic Prep về dùng đơn giản như sau:
- Làm ướt lụa bằng nước
- Bôi dung dịch mesh cleaner
- Rửa sạch bằng nước
- Làm khô bản lụa là xong
Cách này nhanh gọn và tốt cho lưới vì không phải ngâm thuốc tím hay rửa nước nóng hay oxi già hay nước javen nhưng một số người cho là giá cao, một số người không biết chỗ mua hoặc một số người khác thích làm theo thói quen theo truyền thống, ai muốn tìm hiểu chi li thì đọc các phần b và c sau đây:
b. Dùng nước nóng và hóa chất tẩy lưới bằng lụa tơ tằm hay sợi bông
- Dùng nước nóng (35-40 độ C), giặt vải lưới in trong vòng 5 phút.
- Sau đó, ngâm vào dung dịch sau và cọ rửa trong 10 phút.
K2CO3 hoặc NaOH: 2%
Nước : 98%
- Tiếp tục ngâm trong dung dịch gồm 1 phần HCl và 30 phần nước trong 1 phút.
- Cuối cùng, rửa dưới vòi nước xối mạnh trong 5 phút hoặc xả hai lần trong bồn nước.
c. Dùng Sô đa và nước muối hay xà phòng với lưới in lụa làm bằng nylon hoặc polyeste:
- Dùng nước dội ướt lưới.
- Dùng dung dịch gồm 100g sôđa trong 1 kg nước, rửa trong 10 phút. Cũng có thể dùng bột tẩy gia dụng để rửa.
- Tiếp tục ngâm vào dung dịch gồm: 1 phần HCl và 30 phần nước trong 1 phút.
- Rửa dưới vòi nước xối mạnh trong 5 phút, hoặc xả hai lần trong bồn nước.
d. Dùng Axit và sô đa cho Lưới đồng hay các kim loại khác:
- Trước hết, ngâm lưới vào dung dịch gồm 4 phần sôđa và 96 phần nước, cọ rửa chừng 10 phút.
- Tiếp tục ngâm lưới trong dung dịch gồm 4 phần H2SO4 công nghiệp và 96 phần nước trong khoảng 1 phút.
- Cuối cùng, ngâm lưới vào nước nóng (45-50 độ C) trong 5 phút.
2. Rửa bản, lau bản trong quá trình sử dụng giữa các ca hoặc thay màu hoặc tẩy:
Để lau bản giữa các ca đối với mực dầu người ta thường dùng chính dung môi pha mực như: 783, Xyclohexanon, Dầu chuối, TS, Fujisol, Episol, 1604, si len và để tiết kiệm nhiều người còn dùng dầu hỏa. Tuy nhiên bạn nên lưu ý các vấn đề sau khi rửa bản:
- Độ độc hại: Nói chung phần lớn thuộc gốc benzen nên đều độc hại nhưng lưu ý cái nào mùi càng mạnh càng hại. Dầu ông già thì độc hại hơn cả. Silen và các hóa chất mùi nhẹ như Fujisol, 1604 thì đỡ độc hại. Độ độc hại này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của anh em thợ in mà còn liên quan đến tiêu chuẩn các nước xuất khẩu.
- Gốc tẩy: đối với mực gốc dầu thì tẩy bằng dung môi gốc dầu, đối với mực gốc nước còn được gọi là water based ink hay ruber ink thì rửa bằng nước. Thường thì ít nhầm lẫn gốc vì nước không thể rửa bản mực dầu. Tuy nhiên trong quá trình in bản nước do có 1 số tạp chất làm bít bản thì nhiều người có thói quen dùng dung môi để rửa. Điều này không có gì sai nhưng nên chú ý dễ bị bể bản nếu loại keo không phù hợp với lau tẩy bằng dung môi.
- Khi tẩy rửa nên đi bao tay, thấm dung môi vào tấm lau lau nhẹ hai bên và chú ý không để bể bản.
3. Đối với lưới đã qua sử dụng:
Sau khi in lụa xong, lưới in bám rất nhiều hóa chất, mực in. Do đó, trước khi in một mẫu in mới, cần phải tẩy kỹ lưới in. Có thể sử dụng một trong các phương pháp sau để rửa sạch lưới in:
a. Sử dụng bột tẩy
Bột tẩy này có 3 thể: bột (như đường), bột nhão, và nước.
- Dạng bột: pha với nước tỷ lệ tùy theo nhà sản xuất hướng dẫn. VD: Stencil remover, ISPAS remover pha tỷ lệ 1:60 đến 1:90 tức là 1 kg pha được 60 đến 90 lit nước. Ngâm khung lụa vào dung dịch này trong vòng 15 phút rồi tẩy.
- Dạng bột nhão: Rửa qua khung lụa bằng nước, bôi bột lên 2 bề mặt keo chụp bản, xịt rửa bản sau 5 phut.
- Dạng nước: bôi lên bề mặt lưới lụa, để 10 phút rồi xịt rửa bản.
Các phương pháp này dùng bột chuyên dụng nên tiết kiệm thời gian và có ưu điểm là khung in lụa ít bị bào mòn, ít bị ngâm nên cả lụa và khung sẽ bền hơn. Ngoài cách tiên tiến này hiện người ta còn tẩy khung lụa theo các cách khác như sau:
b. Dùng thuốc tím:
- Giặt và xả lưới lụa in bằng xà bông.
- Sau đó, dùng bông hay chổi quét, phết đều dung dịch thuốc tím (KMnO4) loãng trên hai mặt lưới lụa, cho đến khi lưới in lụa chuyển sang màu nâu mới thôi. Tiếp đó, quét dung dịch axit oxalic loãng trên mặt lưới lụa.
- Sau cùng, giặt lại lưới lụa bằng nước.
Khi giặt rửa lưới lụa in, cần chú ý đến các mép lưới lụa sát với khung, vì đây là những chỗ bị bám bẩn khó rửa sạch nhất. Đồng thới, nếu để hóa chất bám bẩn lâu ngày ở những nơi này, lưới sẽ mau bị rách.
Khi xảy ra phản ứng giữa thuốc tím và axít oxalic, sẽ có hiện tượng bốc khói mạnh. Do đó, cần phải cẩn thận để tránh bị nhiễm độc hơi hóa chất.
Nếu sau vài lần xử lý bằng thuốc tím và axit oxalic, khuôn lưới vẫn chưa sạch thì có thể dùng dung dịch NaOH loãng để gọt những chỗ còn bám bẩn. Nhưng với lưới in bằng lụa, tốt nhất là nên tránh dùng phương pháp này, vì NaOH làm giảm tuổi thọ của lưới in.
c. Dùng nước oxi già (H2O2)
Dùng bông hay chổi, quét đều dung dịch H2O2 (nồng độ 10%, pH=9) lên hai mặt lưới.
Lấy vải bọc kín khuôn lưới lại trong khoảng 15 phút. Dùng khăn mềm và nhám rửa khuôn lưới trong nước nóng cho sạch hết H2O2.
Như vậy có nhiều cách để tẩy rửa, có nhiều cách ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng nên bạn cần phải lựa chọn cách tốt nhất cho mình.
4. Tẩy bóng ma, áng hình
Bóng ma hay áng hình là các hình còn mờ mờ trên bản sau khi đã tẩy keo chụp bản. Để tẩy được loại hình này bạn nên dùng chất tẩy chuyên dụng. Hiện trên thị trường có các loại chất tẩy Gosh remover, Ulano 8 và ISP 88 thực hiện nhiệm vụ này.
Cách làm như sau:
- Pha chất tẩy bóng ma với các dung môi rửa bản như 783, Fujisol, ColorLab 1604
- Sau khi tẩy keo chụp bản thì bôi dung dịch trên lên lụa
- Để 15 phút rồi xịt bản
- Rửa sạch với nước
- Làm khô bản là xong.
Chúc các bạn thành công với kỹ thuật in lụa thủ công này.
 |
| vệ sinh lưới in |
Trước khi chụp bản, phải tẩy rửa sạch sẽ bản lưới in. Đây là công việc không thể thiếu, vì những nguyên nhân sau:
- Trước khi chế tạo và căng lưới, lưới in lụa đã dính một số hóa chất có dầu mỡ hay các chất bám bẩn khác (như bụi, mồ hôi …).
- Khi vận chuyển hay xếp kho, có rất nhiều nhân tố bám bẩn lên nguyên liệu làm lưới.
Nếu không tẩy rửa sạch lưới, việc phơi lên lưới sẽ kém hiệu quả. Phương pháp tẩy rửa cũng không kém phần quan trọng và phụ thuộc vào loại vật liệu làm lưới in lụa.
a. Cách làm nhanh nhất và tốt nhất
Nếu bạn muốn nhanh gọn đúng tiêu chuẩn quốc tế thì nên tới những đơn vị cung cấp vật tư in lụa mua các dung dịch chuyên dụng như Mesh cleaner, Magic Prep về dùng đơn giản như sau:
- Làm ướt lụa bằng nước
- Bôi dung dịch mesh cleaner
- Rửa sạch bằng nước
- Làm khô bản lụa là xong
Cách này nhanh gọn và tốt cho lưới vì không phải ngâm thuốc tím hay rửa nước nóng hay oxi già hay nước javen nhưng một số người cho là giá cao, một số người không biết chỗ mua hoặc một số người khác thích làm theo thói quen theo truyền thống, ai muốn tìm hiểu chi li thì đọc các phần b và c sau đây:
b. Dùng nước nóng và hóa chất tẩy lưới bằng lụa tơ tằm hay sợi bông
- Dùng nước nóng (35-40 độ C), giặt vải lưới in trong vòng 5 phút.
- Sau đó, ngâm vào dung dịch sau và cọ rửa trong 10 phút.
K2CO3 hoặc NaOH: 2%
Nước : 98%
- Tiếp tục ngâm trong dung dịch gồm 1 phần HCl và 30 phần nước trong 1 phút.
- Cuối cùng, rửa dưới vòi nước xối mạnh trong 5 phút hoặc xả hai lần trong bồn nước.
c. Dùng Sô đa và nước muối hay xà phòng với lưới in lụa làm bằng nylon hoặc polyeste:
- Dùng nước dội ướt lưới.
- Dùng dung dịch gồm 100g sôđa trong 1 kg nước, rửa trong 10 phút. Cũng có thể dùng bột tẩy gia dụng để rửa.
- Tiếp tục ngâm vào dung dịch gồm: 1 phần HCl và 30 phần nước trong 1 phút.
- Rửa dưới vòi nước xối mạnh trong 5 phút, hoặc xả hai lần trong bồn nước.
d. Dùng Axit và sô đa cho Lưới đồng hay các kim loại khác:
- Trước hết, ngâm lưới vào dung dịch gồm 4 phần sôđa và 96 phần nước, cọ rửa chừng 10 phút.
- Tiếp tục ngâm lưới trong dung dịch gồm 4 phần H2SO4 công nghiệp và 96 phần nước trong khoảng 1 phút.
- Cuối cùng, ngâm lưới vào nước nóng (45-50 độ C) trong 5 phút.
2. Rửa bản, lau bản trong quá trình sử dụng giữa các ca hoặc thay màu hoặc tẩy:
Để lau bản giữa các ca đối với mực dầu người ta thường dùng chính dung môi pha mực như: 783, Xyclohexanon, Dầu chuối, TS, Fujisol, Episol, 1604, si len và để tiết kiệm nhiều người còn dùng dầu hỏa. Tuy nhiên bạn nên lưu ý các vấn đề sau khi rửa bản:
- Độ độc hại: Nói chung phần lớn thuộc gốc benzen nên đều độc hại nhưng lưu ý cái nào mùi càng mạnh càng hại. Dầu ông già thì độc hại hơn cả. Silen và các hóa chất mùi nhẹ như Fujisol, 1604 thì đỡ độc hại. Độ độc hại này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của anh em thợ in mà còn liên quan đến tiêu chuẩn các nước xuất khẩu.
- Gốc tẩy: đối với mực gốc dầu thì tẩy bằng dung môi gốc dầu, đối với mực gốc nước còn được gọi là water based ink hay ruber ink thì rửa bằng nước. Thường thì ít nhầm lẫn gốc vì nước không thể rửa bản mực dầu. Tuy nhiên trong quá trình in bản nước do có 1 số tạp chất làm bít bản thì nhiều người có thói quen dùng dung môi để rửa. Điều này không có gì sai nhưng nên chú ý dễ bị bể bản nếu loại keo không phù hợp với lau tẩy bằng dung môi.
- Khi tẩy rửa nên đi bao tay, thấm dung môi vào tấm lau lau nhẹ hai bên và chú ý không để bể bản.
3. Đối với lưới đã qua sử dụng:
Sau khi in lụa xong, lưới in bám rất nhiều hóa chất, mực in. Do đó, trước khi in một mẫu in mới, cần phải tẩy kỹ lưới in. Có thể sử dụng một trong các phương pháp sau để rửa sạch lưới in:
a. Sử dụng bột tẩy
Bột tẩy này có 3 thể: bột (như đường), bột nhão, và nước.
- Dạng bột: pha với nước tỷ lệ tùy theo nhà sản xuất hướng dẫn. VD: Stencil remover, ISPAS remover pha tỷ lệ 1:60 đến 1:90 tức là 1 kg pha được 60 đến 90 lit nước. Ngâm khung lụa vào dung dịch này trong vòng 15 phút rồi tẩy.
- Dạng bột nhão: Rửa qua khung lụa bằng nước, bôi bột lên 2 bề mặt keo chụp bản, xịt rửa bản sau 5 phut.
- Dạng nước: bôi lên bề mặt lưới lụa, để 10 phút rồi xịt rửa bản.
Các phương pháp này dùng bột chuyên dụng nên tiết kiệm thời gian và có ưu điểm là khung in lụa ít bị bào mòn, ít bị ngâm nên cả lụa và khung sẽ bền hơn. Ngoài cách tiên tiến này hiện người ta còn tẩy khung lụa theo các cách khác như sau:
b. Dùng thuốc tím:
- Giặt và xả lưới lụa in bằng xà bông.
- Sau đó, dùng bông hay chổi quét, phết đều dung dịch thuốc tím (KMnO4) loãng trên hai mặt lưới lụa, cho đến khi lưới in lụa chuyển sang màu nâu mới thôi. Tiếp đó, quét dung dịch axit oxalic loãng trên mặt lưới lụa.
- Sau cùng, giặt lại lưới lụa bằng nước.
Khi giặt rửa lưới lụa in, cần chú ý đến các mép lưới lụa sát với khung, vì đây là những chỗ bị bám bẩn khó rửa sạch nhất. Đồng thới, nếu để hóa chất bám bẩn lâu ngày ở những nơi này, lưới sẽ mau bị rách.
Khi xảy ra phản ứng giữa thuốc tím và axít oxalic, sẽ có hiện tượng bốc khói mạnh. Do đó, cần phải cẩn thận để tránh bị nhiễm độc hơi hóa chất.
Nếu sau vài lần xử lý bằng thuốc tím và axit oxalic, khuôn lưới vẫn chưa sạch thì có thể dùng dung dịch NaOH loãng để gọt những chỗ còn bám bẩn. Nhưng với lưới in bằng lụa, tốt nhất là nên tránh dùng phương pháp này, vì NaOH làm giảm tuổi thọ của lưới in.
c. Dùng nước oxi già (H2O2)
Dùng bông hay chổi, quét đều dung dịch H2O2 (nồng độ 10%, pH=9) lên hai mặt lưới.
Lấy vải bọc kín khuôn lưới lại trong khoảng 15 phút. Dùng khăn mềm và nhám rửa khuôn lưới trong nước nóng cho sạch hết H2O2.
Như vậy có nhiều cách để tẩy rửa, có nhiều cách ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng nên bạn cần phải lựa chọn cách tốt nhất cho mình.
4. Tẩy bóng ma, áng hình
Bóng ma hay áng hình là các hình còn mờ mờ trên bản sau khi đã tẩy keo chụp bản. Để tẩy được loại hình này bạn nên dùng chất tẩy chuyên dụng. Hiện trên thị trường có các loại chất tẩy Gosh remover, Ulano 8 và ISP 88 thực hiện nhiệm vụ này.
Cách làm như sau:
- Pha chất tẩy bóng ma với các dung môi rửa bản như 783, Fujisol, ColorLab 1604
- Sau khi tẩy keo chụp bản thì bôi dung dịch trên lên lụa
- Để 15 phút rồi xịt bản
- Rửa sạch với nước
- Làm khô bản là xong.
Chúc các bạn thành công với kỹ thuật in lụa thủ công này.
Posts
0 comments